Geen superkazerne in beschermd natuurgebied
De voorbije jaren waren er plannen om het landschapspark Drongengoed op te richten. Gezien de omvang van het gebied, de hoge natuurwaarden en de mogelijkheden voor zachte recreatie was dit een logische beslissing. De provincie koos er uiteindelijk voor om de Vlaamse Ardennen en niet het Drongengoed voor te dragen, gezien het lage draagvlak bij de gemeentes voor het landschapspark Drongengoed. Een gemiste kans voor biodiversiteit, natuurbeleving, zachte recreatie en toerisme.
Kwartier zonder toekomst voor natuur
De aankondiging van de zogenaamde komst van het ‘Kwartier van de Toekomst’ naar het Drongengoedgebied was dan ook een grote domper. In plaats van een verdere uitbouw van natuur en bos zou een grote kazerne zorgen voor een bedreiging van de natuur en rust. Door federaal minister Francken wordt de beslissing gemotiveerd vanuit de bestemming militair domein op het gewestplan. Maar hier gaat de minister voorbij aan de Europese bescherming als Habitatrichtlijngebied. De Vlaamse regering besliste in 2014 dat heel wat natuurdoelen in het militaire domein gerealiseerd moeten worden. Het volledige militaire domein is gelegen in Europees Habitatrichtlijngebied (zie kaart). Europa volgt de realisatie van deze natuurdoelen nauwgezet op. Projecten die de natuur schaden zijn in deze gebieden onaanvaardbaar. Er is enkel een uitzondering voor projecten van algemeen belang mits er geen alternatief is én de nodige compensatie gerealiseerd worden.
Nog veel vraagtekens
Terwijl de eerste aankondigingen over de komst van het Kwartier van de Toekomst van de federale minister Theo Francken en burgemeester Pieter De Crem resoluut waren, stellen we vast dat in de officiële documenten nog geen sprake is van een definitieve beslissing (zie tijdlijn). Meer zelfs: de beslissing uit 2022 om de Kazerne van de Toekomst te realiseren in Geraardsbergen is nog altijd niet ingetrokken of gewijzigd. In recente beleidsdocumenten wordt gesteld dat alles nog in onderzoek is. De belofte wordt ook gemaakt dat er rekening zal gehouden worden met de natuurwaarden en de wettelijke bepalingen. Maar een degelijk alternatievenonderzoek wordt nog niet aangekondigd door de minister bevoegd voor Defensie. Ook Vlaams minister van omgeving Jo Brouns eist op dit moment dergelijk alternatievenonderzoek nog niet, alhoewel dit volgens de Europese wetgeving een vereiste is.
Front voor Drongengoed trekt ten strijde
Meteen na de aankondiging van de komst van het Kwartier van de Toekomst naar het Drongengoed namen enkele buurtbewoners en natuurbeschermers het initiatief om het burgerinitiatief ‘Front voor Drongengoed’ op te richten. De beslissing om een nieuwe militaire kazerne te bouwen in het Drongengoed is voor het Front voor Drongengoed onaanvaardbaar. Niet omdat het burgerinitiatief tegen defensie is, maar omdat de keuze gebeurde zonder inspraak of degelijk onderzoek en voorbij gaat aan de beschermde status van dit waardevolle natuurgebied.
Het Front voor Drongengoed pleit voor:
- een grondige en onafhankelijke impactstudie
- een objectieve locatievergelijking
- burgerinspraak zoals dat in elke democratische procedure hoort
- het naleven van de wetgeving zoals de Habitatrichtlijn en de regels rond ruimtelijke ordening
De visie is simpel: geen uitzonderingslogica voor militaire projecten in vredestijd. Wat voor andere projecten geldt, moet hier ook gelden.
Meer info: www.frontvoordrongengoed.be
Tijdlijn
➜ juli 2022
De federale regering beslist om de ‘Kazerne van de Toekomst’ in Geraardsbergen te realiseren. Het Drongengoed is niet weerhouden, onder meer omwille van de grote impact op de natuur.
➜ maart 2025
Aalters burgemeester Pieter De Crem en federaal minister van landsverdediging Theo Francken kondigen aan dat de ‘Kazerne van de Toekomst’ naar het Drongengoed komt.
➜ 31 maart 2025
Startvergadering met bijna 120 aanwezigen leidt tot de oprichting van Front voor Drongengoed. Alle aanwezigen zijn het erover eens dat de komst van een grootschalige kazerne midden in het Drongengoed totaal onaanvaardbaar is.
➜ 4 april 2025
In het Defensieplan van de Vlaamse regering wordt opgenomen: “Daarnaast is er nood aan verbeterde wegontsluiting van het militaire domein en de vliegbasis in Ursel (met het Kwartier van de Toekomst).”
➜ 24 april 2025
In de beleidsnota van federaal minister Theo Francken wordt opgenomen: “Een masterplan wordt opgesteld om de militaire site te Ursel (Aalter) in te richten volgens het concept Kwartier van de Toekomst.”
➜ 2 juni 2025
In antwoord op een parlementaire vraag van Mieke Schauvliege (Groen) erkent Vlaams minister Jo Brouns dat het volledige militaire domein beschermd is als Europees Habitatrichtlijngebied en er ruim 140 hectare Europees beschermde habitats zoals droge en natte heide, eiken-beukenbos en schraal hooiland voorkomt op het militaire domein. Jaarlijks besteedt Vlaanderen ruim 150.000 euro aan het beheer (o.a. schaapherder) en werden er de voorbije jaren via een Europees LIFEproject herstelwerken uitgevoerd. De minister stelt dat de impact van de komst van het Kwartier van de Toekomst vandaag nog niet ingeschat kan worden gezien de plannen nog niet concreet zijn. De minister stelt dat de wettelijke bepalingen gevolgd zullen worden.
➜ 17 juni 2025
In antwoord op een parlementaire vraag van Staf Aerts (Groen) antwoordt federaal minister Theo Francken: “Het is nog te vroeg om concrete informatie te verschaffen. Het totaal potentieel van de locatie in Ursel moet nog geëvalueerd worden, parallel en in overeenstemming met de totale behoeften van Defensie, die zullen genomen worden in het kader van de strategische visie die momenteel wordt uitgewerkt. Defensie streeft er in ieder geval naar de impact op de natuur tot een minimum te beperken, zonder dat dit evenwel afbreuk mag doen aan de aanwending van de site voor de realisatie van haar militaire doelstellingen en operationele behoeften. Indien nodig worden bijkomende compensatieinspanningen voorzien.”
➜ 21 juni 2025
Opstart petitie ‘Red het Drongengoed’. Vrijwilligers van het Front voor Drongengoed zijn in de zomermaanden aanwezig op verschillende evenementen zoals de jaarmarkt in Aalter en Knesselare, rommelmarkt Adegem, Gentse Feesten,… Begin september staat de teller reeds op meer dan 10.000 handtekeningen.
➜ 18 juli 2025
Goedkeuring van de strategische visie Defensie door de federale regering. Hierin is opgenomen: “Rekening houdend met de demografische realiteit is het opzetten van nieuwe infrastructuren in regio’s waar de militaire aanwezigheid momenteel beperkt is, een antwoord op deze uitdaging. In dit verband zal Defensie prioriteit geven aan de ontwikkeling van het Kwartier van de Toekomst Noord, terwijl het project van het Kwartier van de Toekomst Zuid wordt voortgezet. Op basis van deze principes zal een Kwartierplan worden opgesteld.”
Koen Martens, augustus 2025
Dit artikel verscheen in het herfstnummer 2025 van het tijdschrift ‘Natuur en landschap Meetjesland’.
lees ook het artikel:
De biodiversiteit van het Drongengoed is niet te onderschatten
Thomas Devreeze, augustus 2025
lees ook het artikel:
Orchideeën onder de paddenstoelen staan op militair domein
Lia Van Landschoot, augustus 2025
lees ook het artikel:
De planten van het militair domein in Ursel
Ivan Hoste, augustus 2025
lees ook het artikel:
Het Drongengoed: een snuifje historiek
Sam De Decker, augustus 2025
