<< Schapen hoeden is uit de hand gelopen hobby >>
Philippe Grambras
Vrijwilliger bij Natuurpunt Meetjeslandse Kreken
Tussen de kreken en polders van Assenede woont Philippe Grambras. Hij zorgt met zijn schaapskudde voor het beheer van heel wat natuurgebieden in het Meetjeslands Krekengebied. Iconisch is het begrazingsproject op de Vrijedijk (Braakmanstraat), waar je als passant de weg moet delen met een kudde bijzondere schapen.
Hoe het allemaal begon, vragen we ons af, die passie voor schapen. “Zo’n vijfentwintig jaar geleden kochten we een boerderij met weiland,“ zegt Philippe. “Ik begon de weide te begrazen met zes Suffolkschapen, een Engels schapenras met witte wol en zwarte kop en poten, dat nog steeds mijn favoriete ras is. Gaandeweg groeide mijn interesse voor oude schapenrassen. Rond diezelfde periode stichtte ik samen met enkele andere vrijwilligers een plaatselijke afdeling van Natuurreservaten [wat nu Natuurpunt Meetjeslandse Kreken is – nvdr]. Ik werd conservator van enkele natuurgebieden en we waren op zoek naar een schapenras dat onze natuurgebieden aankon. De meeste schapenrassen zijn namelijk gekweekt op het begrazen van malse weiden en kunnen niet overleven op de taaiere plantensoorten die in de natuur groeien. Na wat zoeken en testen kwam ik uit bij het Hebrideanschaap, een robuust ras dat volledig zwart is en twee tot zelfs zes hoorns heeft.”
Robuust ras
“De Hebridean is één van de oudste schapenrassen,” vertelt Philippe. “Omdat het minder kieskeurig is dan de meeste rassen, wordt het vaak ingezet voor het begrazen van ruigtes en schrale graslanden, dus plekken waar weinig gras beschikbaar is maar wel veel andere planten groeien. Het is een perfect schaap voor natuurgebieden, waar het juist de bedoeling is om de biodiversiteit te verhogen door minder gras maar wel meer andere planten de kans te geven. Bovendien hoef je deze dieren nauwelijks water te geven, ze zijn volledig zelfredzaam en hebben genoeg met wat ze vinden in de natuur. Daar krijg ik wel eens bezorgde reacties over van passanten die ik dan graag wat meer uitleg geef.”
Biodiversiteit schiet omhoog
“In Assenede zetten we de Hebrideans vooral in op de dijken. Het bekendste voorbeeld is de Vrijedijk of Braakmanstraat, waar we jaren geleden samen met de provincie en de gemeente veeroosters aanlegden en de dijk omheinden. Ik hoef dus niet als een echte herder constant bij mijn schapen te zijn. Dit project heeft een hoge belevingswaarde voor passanten en we zien dat hier, na al die jaren begrazing, heel wat zeldzame planten en dieren een plaats gevonden hebben. Hier broedt trouwens ook de zomertortel, wellicht de laatste plek in het Meetjesland waar deze zacht koerende duif nog voorkomt. De begrazing zorgt mee voor het instandhouden van het biotoop van de zomertortel. Het is alleen de vraag hoelang we dit project nog kunnen volhouden, want nog steeds ontvang ik geen enkele financiële tegemoetkoming. En wie dieren houdt, weet wat het kost om alleen al een veearts te laten komen voor de inentingen en te zorgen voor de administratieve opvolging van stamboekschapen. Ik doe dat nu noodgedwongen allemaal alleen.”
Handen tekort
Hoeveel schapen zijn kudde telt? “Ik heb nu ongeveer 150 dieren. Die worden niet alleen in Assenede ingezet, zo heb ik verder in het Meetjesland en in Oost-Vlaanderen schapen lopen dus ik heb mijn handen vol. Elke kudde bestaat uit ongeveer dertig Hebrideanschapen die zorgen voor de voor- en nabegrazing van ruige percelen. Dat wil zeggen dat ze bijvoorbeeld ook brandnetels en bramen de baas kunnen en dus de dijken open houden. Tien tot vijftien Suffolks doen vervolgens de hoofdbegrazing. Die hebben immers meer gras nodig om sterk te blijven.”
Het is duidelijk dat dit geen werk is dat je alleen aankan. “Gelukkig staat achter elke man een sterke vrouw: Inge geeft mij volop de kans om deze hobby te doen, ook al is het niet altijd gemakkelijk dat taken op de boerderij en in het huishouden blijven liggen. Er is gelukkig een ploeg Natuurpuntvrijwilligers en vrienden die mij af en toe helpen om de schapen samen te drijven en naar een ander gebied te brengen, en die omheiningen herstellen of de schapen helpen scheren. De professionele ploeg van Natuurpunt voert taken uit die we lokaal niet kunnen realiseren, bijvoorbeeld grootschalige klussen met machines. Maar dan nog komen we handen tekort om alles te doen wat nodig is. Want naast de schapenbegrazing hebben we met Natuurpunt nog heel wat andere klussen in onze natuurgebieden, zoals riet maaien en afvoeren langs de kreken, snoeien en knotten, bomen planten en onderhouden, paden vrijmaken en veel meer.”
“Ik ben ook actief in de beheercommissie van Natuurpunt Meetjeslandse Kreken, die alle administratie en invulling van de natuurgebieden opvolgt en nieuwe aankopen bespreekt. Het vraagt heel wat tijd om intern en extern te overleggen. Ik ben ook actief in de milieuraad van Zelzate, waar ik de natuur een stem probeer te geven. Daarnaast organiseren we met Natuurpunt publieksactiviteiten die veel tijd in beslag nemen. Het hoogtepunt voor mij is onze Schapendag die elke laatste zondag van mei doorgaat op onze boerderij. Dan kan iedereen komen kijken hoe we de schapen scheren en zijn er demonstraties spinnen en vilten. Voor kinderen is er een knutselactiviteit.”
En nog een hobby
Net toen we dachten dat Philippe aan deze hobby’s wel al genoeg heeft, vult hij nog aan: “Ik ben trouwens ook al enkele jaren een Groene Zorg boerderij. Dat betekent dat jongeren en volwassenen die in de knoop liggen hier terecht kunnen om te herbronnen tijdens een zinvolle dagbesteding. Dat doe ik met de ondersteuning van vzw Steunpunt Groene Zorg. Soms komt iemand een paar weken, soms een schooljaar of langer. Dat neemt in bepaalde periodes tot drie dagen per week in beslag. Ook daar kruipt soms veel energie in, maar mijn belangrijkste drijfveer is om mensen te kunnen helpen. Iemand naast mij hebben die dit project mee begeleidt zou ideaal zijn, maar welke vrijwilliger wil zoiets opnemen of wie is in staat om daar iemand voor in dienst te nemen?” Tenslotte is Philippe ook betrokken bij het bestuur van een plaatselijke voetbalploeg: “Pure ontspanning!” zegt hij. Wanneer hij dat er nog bij neemt…?
Ook een paar jobs
Als Philippe vertelt dat dit alles echte hobby’s zijn en dat zijn inzet voor de natuurgebieden puur uit idealisme is, ben ik wel nieuwsgierig naar wat dan zijn professionele bezigheid is. “Ik werk deeltijds in een psychiatrisch centrum, waar ik geïnterneerden help oriënteren. Daarnaast ben ik ook nog zelfstandig tuinaannemer. Tuinen ontwerpen doe ik niet meer, maar ik ga wel nog steeds klussen bij een aantal vaste klanten en neem specifieke taken aan rond boomverzorging. Slapen doe ik dus niet veel,” lacht hij. Hij maakt zich wel zorgen over de toekomst. “Mensen zijn veel te weinig bezig met en in de natuur. Het is zo belangrijk dat we ons aantrekken wat er met de natuur vlakbij gebeurt, maar ik zie dat het steeds moeilijker wordt om mensen blijvend te engageren als vrijwilliger. Ook jongeren aanspreken is een waanzinnig moeilijke opgave. Nochtans zijn zij het die onze vereniging en taken zullen moeten voortzetten.”
Blijven dromen en schaapjes tellen
Philippe ziet stilaan ook uit naar zijn vervroegd pensioen, want dan wil hij zijn schaapskudde financieel rendabel krijgen. Maar hij droomt er ook van om opnieuw wat vaker een boek te kunnen lezen of eens een tekenpotlood of schildersborstel ter hand te kunnen nemen. En dat is nog niet alles: “Ik was ooit imker, het is een droom om hier opnieuw voor tijd te kunnen maken. En ik ben best handig, dus knutselen staat ook nog op mijn verlanglijstje.” Of hoe je door voortdurend bezig te zijn meer levens kan leiden en tegelijkertijd toch nog dromen hebben die je wil realiseren.
Gaea Rysselaere, september 2025
Is vrijwilliger worden bij Natuurpunt Meetjeslandse Kreken iets voor jou?
Contacteer ons en dan bekijken we samen wat de mogelijkheden zijn.
