Puyenbroeck
Wandelpaden aanwezig
Eet- of drinkgelegenheid aanwezig
Rolstoel/buggy toegankelijk
Speelbos
Fietspaden aanwezig
Wandelpaden aanwezig
Eet- of drinkgelegenheid aanwezig
Rolstoel/buggy toegankelijk
Speelbos
Fietspaden aanwezig
Wandelpaden aanwezig
Fietspaden aanwezig
Na meer dan 2 jaar onderhandelen slaagde Natuurpunt er in 2008 in om enkele bosjes en graslanden aan te kopen in de vallei van de Poekebeek. Ze liggen aan de sterk kronkelende Poekebeek net opwaarts van het kasteeldomein van Poeke en overstromen dan ook regelmatig. De aankoop biedt mogelijkheden voor herstel van natuur en landschap.
Op de topografische kaart heeft het gebied de naam ‘Kontenhoek’. De naam verwijst naar het Franse woord Comte (graaf), waarbij men doelde op de in 1807 geboren kasteelheer en baron van Poeke, ofwel op zijn zoon Alfred, eveneens baron van Poeke. In de Kontenhoek moesten vele landbouwers als pachter van de baron op goede voet met hem staan. De naam ‘comten(konten)hoek’ lag dus in de volksmond voor de hand om dit gehucht een passende naam te geven!
De nieuw aangekochte percelen zijn gelegen op de rechteroever van de kronkelende Poekebeek en bevinden zich op het grondgebied Ruiselede. De Poekebeek vormt de gemeentegrens. Ook op de linkeroever, op het grondgebied Aalter (Meulemeersen), is Natuurpunt eigenaar van een graslandperceel. Alle verworven percelen hebben de bestemming ‘natuurgebied’ op het gewestplan.
De potenties voor natuur- en landschapsherstel in het gebied zijn groot. Dit blijkt onder meer uit de hoge soortenrijkdom. In 2008 werden meer dan 100 soorten planten gedetermineerd, waaronder witte klaverzuring, bosanemoon, speenkruid, gewone salomonszegel en gevlekte aronskelk. De bossen werden een paar jaar terug gekapt. De vorige eigenaar opteerde voor de aanplant van populieren. Natuurpunt zal meer kansen geven aan streekeigen soorten zoals essen, zwarte elzen en wilgen. Deze soorten vestigen zich bovendien al spontaan.
De komende maanden zal Natuurpunt een beheerplan voor het gebied opmaken. Er zal gekozen worden voor spontane bosontwikkeling in de bosjes. Een mogelijkheid is om door een gericht beheer natuurrijke bosranden te creëren met onder meer Gelderse roos, lijsterbes, sleedoorn en éénstijlige meidoorn.
Voor het beheer van de graslanden zal worden samengewerkt met 2 lokale landbouwers die bereid zijn niet te bemesten en geen pesticiden te gebruiken. Zo kunnen soorten typisch voor beekdalgraslanden zoals pinksterbloem en koekoeksbloem opnieuw kansen krijgen. Dergelijke extensief uitgebate perceeltjes zijn ideaal voor jongvee. Verder gaat Natuurpunt wellicht houtkanten en/of knotwilgen aanplanten op de perceelsranden en wil men 1 of meerdere poelen aanleggen.
De aankoop biedt ook mogelijkheden voor een natuurlijke ontwikkeling van de Poekebeek: een verdere ontwikkeling van de meandering van de waterloop, een zeldzaam fenomeen in onze streek, is door de aankoop perfect mogelijk.
De nieuwe aankoop ligt in het werkingsgebied van De Torenvalk vzw (gemeente Ruiselede) en het vroeger verworven perceel ligt in het werkingsgebied van Natuurpunt afdeling Aalter. Het is logisch om het gebied als één geheel te ontwikkelen. Natuurpunt Aalter zal in eerste instantie instaan voor het beheer van het gebied. Het is evident dat dit in nauwe samenwerking met De Torenvalk zal gebeuren. Een eerste voorbeeld van deze samenwerking was het herstel van de trage weg en de aanplant van knotbomen op de Dag van de Natuur in 2008.
(bron artikel: Koen Martens, voorjaar 2009)
Wandelpaden aanwezig
Eet- of drinkgelegenheid aanwezig
De Oude Vesting bestaat uit enkele vochtige weilanden. Ze zijn gelegen naast de voormalige vestingen van Middelburg en de met riet begroeide Meulekreek. Tussen de percelen en op de rand komen verschillende kleine landschapselementen voor zoals doornstruiken, sloten, knotwilgenrijen en veedrinkpoelen.
De flora is er gevarieerd met o.a. ruwe bies, zilte rus en echte koekoeksbloem en kan zich door de extensieve begrazing met runderen nog verder ontwikkelen. In de niet-begraasde randen ontstaat een ruigte, waarvan alvast het icarusblauwtje profiteert. In het hoogste weilandperceel werd een kleinschalige waterzuivering ingeplant, omringd door streekeigen schermgroen.
De Oude Vesting is eigendom van de gemeente Maldegem en wordt beheerd door de gemeente Maldegem. Het Regionaal Landschap Meetjesland geeft wat advies met betrekking tot het beheer.
Wandelpaden aanwezig
Eet- en drinkmogelijkheden
Fietspaden aanwezig
Onderdale ligt in de bronzone van de Wagemakersbeek en bestaat uit voormalige cultuurgraslanden, omzoomd door bomenrijen en hagen. Enkele veedrinkpoelen herbergen amfibieën. Een voormalige akker evolueert spontaan tot bos. In de houtkanten langs de dreven kun je hier en daar gaspeldoorn aantreffen.
Het gebied is eigendom van het Agentschap voor Natuur en Bos, dat ook zorgt voor het beheer.
Wandelpaden aanwezig
De Molenmeers is een vrij nieuw natuurgebied; het werd officieel geopend in 2009. Het is een gewezen zandwinningput die langs de sterk meanderende Oude Kale en nabij het kanaal Gent-Brugge ligt. Vanop het gebied heb je zicht op de Van Vlaenderensmolen, die werd opgericht in 1905 ter vervanging van een staakmolen die er al stond vóór 1591. In 1973 werd hij na herstel ingericht als woning. Door sterk ingrijpende verbouwingswerken kan de molen echter niet meer draaien of malen. De omgeving van de molen is in 1984 beschermd als dorpsgezicht, een landschap waartoe ook de Molenmeers behoort.
Naast de diepe plas bestaat de Molenmeers uit een vochtig weiland, een houtkant en een populierenbosje. Deze verschillende biotopen hebben elk hun eigen waarde. Het water is erg in trek bij fuut en meerkoet, maar ook kuifeend en ijsvogel zijn hier vaak aanwezig. Rond de plas groeien opmerkelijke moerasplanten zoals dotterbloem en vele zeggen- en biezensoorten. Op zonnige zomerdagen tref je op de oeverplanten vaak tientallen libellen en waterjuffers aan.
Het gebied is eigendom van Waterwegen en Zeekanaal NV (De Vlaamse Waterweg) en is in beheer bij Natuurpunt. Vrijwilligers zijn er dan ook regelmatig actief. Toch verzetten de Galloway-runderen hier het meeste werk. Deze grote grazers houden de plantengroei in toom. Het klaphekje aan de ingang van het gebied zorgt ervoor dat de dieren binnen het domein blijven.
In de toekomst komt er een brugje over de Oude Kale. Zo zal er een verbinding ontstaan met de andere zandwinningplas: de aan de overzijde van de Oude Kale gelegen Zuurhoek. Het is de bedoeling om deze waardevolle natuurgebieden gemakkelijk bereikbaar te maken voor het grote publiek. Zo komen er nieuwe wandel- en fietspaden in de Vallei van de Oude Kale en een vogelkijkwand aan de Zuurhoek. Beide gebieden maken deel uit van het Inrichtingsplan Oude Kale. De verantwoordelijke uitvoerder hiervoor is de VLM (Vlaamse Landmaatschappij). Natuurpunt rekent op een versnelde uitvoering van de reeds lang geplande werken.
(bron artikel: Erik De Clerck en http://www.molenechos.org/molen.php?AdvSearch=247)
Wandelpaden aanwezig
Met de naam ‘de Moerkes’ wordt een hooiland bedoeld gelegen in het noordelijk deel van Waarschoot. Zoals de naam reeds laat vermoeden, zijn de Moerkes waterrijke, venige gronden. Het weiland is iets lager gelegen dan de omgeving en is doorsneden door grachten en ‘dulfkes’. Bij veel mensen uit de buurt was dit hooiland vroeger bekend als een ideale schaatsplek tijdens de wintermaanden.
Tijdens de inventarisatie van dit gebied voor de eerste versie van de biologische waarderingskaart (1978-1982) werden er zeggenvegetaties aangetroffen. Daarom kende men toen de karteringseenheid mc (grote zeggenvegetaties) toe. Vooral het voorkomen van moeraszegge, stijve zegge, scherpe zegge, tweerijige zegge waren belangrijk (Kuijken e.a. 1986). Echter ook hier sloegen de kwalen van de recente tijden toe: verdroging, vermesting,… In een poging om het weiland in cultuur te nemen werd in 1998 alles omgeploegd, bemest en ingezaaid met engels raaigras.
Sinds 1999 sloot de gemeente Waarschoot een beheerovereenkomst af met de eigenaar van de Moerkes en dit voor een oppervlakte van 2,6 ha. De overeenkomst hield in dat het bemesten werd gestaakt en dat er jaarlijks gemaaid wordt (met afvoer van het maaisel). Enkele natuurtechnische ingrepen werden uitgevoerd. Concreet zorgde men ervoor dat de grachten in de Moerkes niet meer konden afwateren in een grotere gracht aan de noordgrens van het gebied.
Verdroging blijft, ondanks de natuurtechnische ingrepen, een feit: het gebied komt zelden onder water te staan tijdens de wintermaanden.
In de grachten komt waterviolier voor. Deze plant en de lichtbruine kleur van het sediment wijzen op het optreden van kwel. Kwel is aan de oppervlakte komen van water dat een tijdje door de grond liep. Een andere waterplant in de grachten is de middelste waterranonkel.
Het omploegen gebeurde nooit tot tegen de grachten, waardoor de vegetatie in een smalle strook langs de grachten bewaard bleef. Interessante plantensoorten die hier voorkomen zijn schildereprijs, egelboterbloem, blauw glidkruid, beekpugne, pijptorkruid, zomprus, zeegroene muur, moeraswalstro,… Typisch voor deze plantensoorten is dat ze continu met hun voeten in het water moeten staan. Dergelijke freatofyten moeten met hun wortels dus steeds feeling hebben met de grondwaterlaag.
De zeggenvegetaties beperken zich eveneens langs de grachten. Een algemene zegge in de Moerkes is oeverzegge. Deze soort zegge komt optimaal voor bij voedselrijke situaties en is dan ook wijd verbreid in heel Vlaanderen. Een andere soort zegge, namelijk de stijve zegge, zit duidelijk in de lift. In 2000 konden slecht 5 individuen worden opgespoord. Inventarisatie in het voorjaar van 2006 leidde tot een 20-tal individuele plantjes. Stijve zegge ontwikkelt zich ideaal onder matig voedselrijke condities (Weeda e.a. 1985). Een uitbreiding van deze soort is dan ook een eerste teken van een geleidelijke verschraling van het gebied. Heel leuk was de ontdekking van enkele plantjes blaaszegge en scherpe zegge in 2001. Tijdens een inventarisatie in het voorjaar van 2002 kon men een spectaculaire uitbreiding zien.
Deze zeggensoorten vormen zaden die gedurende lange tijd hun kiemkracht bewaren. Wanneer gunstige ecologische omstandigheden zich voordoen, kan kieming gebeuren. De forse uitbreiding van deze zeggen wijst op een nog grote aanwezige zaadvoorraad en op de hoge potenties van het gebied.Ook in de delen tussen de grachten is er een evolutie te zien. In 1998 waren dit monotone vegetaties van engels raaigras. Engels raaigras is een sterk glanzend donkergroen gras dat wordt ingezaaid door landbouwers om het te gebruiken als voedergewas. In het volgende vegetatieseizoen was er een dominantie van gestreepte witbol en werden er vrij veel paardebloemen geconstateerd. In 2001 was de gestreepte witbol hoofdzakelijk beperkt tot de buitenkanten van het gebied.
Dominante plantensoorten zijn nu kruipende boterbloem, mannagras en ruw beemdgras. Een uitbreiding van pinksterbloem, echte koekoeksbloem, watertorkruid, pijptorkruid, zomprus,… is waar te nemen. Ook deze hierboven geschetste evolutie duidt op een geleidelijke verschraling.De Moerkes blijken een grote aantrekkingskracht te hebben op de watersnip. Deze soort is vooral waar te nemen gedurende de herfst. De aanwezigheid van 20 tot 30 individuen vormt geen uitzondering in die tijd van het jaar. Verder verzamelen blauwe reiger, wilde eend, meerkoet, waterhoen en boerenzwaluw regelmatig hun kostje in dit gebied. Gewone pad en bruine kikker gebruiken de grachten als afzetplaats van hun eitjes.
De delen gelegen tussen de grachten werden tot nu toe slechts 1 keer per jaar gemaaid met afvoer van het maaisel. De dominante plantensoorten wijzen echter nog op vrij voedselrijke omstandigheden. Het zou dan ook geen overbodige luxe zijn om 2 keer per jaar te maaien. De vegetatie langs de grachten is tot nu ongemaaid gebleven. Toch lijkt het aan te raden om 1 keer per jaar (najaar) te maaien.
Het Regionaal Landschap Meetjesland heeft ondertussen ook twee poelen uitgegraven.
Referenties
Kuijken E., Stieperaere H. & Hoffmann M. (1986). Biologische Waarderingskaart van België, verklarende tekst bij de kaartbladen 5 en 13
Weeda E.J., Westra R., Westra C. & Westra T. (1985). Nederlandse ecologische flora. Wilde planten en hun relaties
(Artikel: Andy Van Kerckvoorde)
Wandelpaden aanwezig
Eten- of drinkgelegenheid aanwezig
Speelbos
Fietspaden aanwezig
Midden in het Drongengoedbos ligt een militair domein met een vliegveld, dat momenteel als burgerluchthaven wordt gebruikt.
In de bermen van en aanpalende terreinen aan het vliegveld komen uiterst waardevolle relicten voor van heide en heischraal grasland. De bodem bestaat uit stugge, ondoordringbare klei waarbij een zanderige bovenlaag plaatselijk niet of nauwelijks aanwezig is. We treffen er zogenaamde natte heide aan. De meest typische plant is de ronde zonnedauw, een zeldzaam vleesetend plantje dat groeit op zeer arme gronden. Een zeldzame dagvlindersoort van het gebied is het groentje. De heide is ook rijk aan nachtvlinders. De levendbarende hagedis is hier zeer algemeen aanwezig en de boompieper is een jaarlijks terugkerende zomergast. Verder is er nog een wilgenbosje met rijke mossenflora.
Vroeger bestond het samen met het Maldegemveld echter uit ‘woeste gronden’, begroeid met heide en her en der wat bomen en struiken. Herders trokken er rond met hun kudde schapen.
Met de massale bebossing sinds de 18de eeuw ontpopte het Drongengoed zich tot een winstgevend bosbouwcentrum. Zo was de heide in dit donkere bos – behalve op enkele open plekken – geen lang leven meer beschoren. Maar in de bodem van de beboste stukken behouden de zaden van de heide tientallen jaren lang hun kiemkracht….
Het militair vliegveld is eigendom van het Ministerie van Defensie en wordt beheerd door het Agentschap voor Natuur en Bos, in samenwerking met Natuurpunt.
Momenteel wordt er door het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) gewerkt op het domein. De werken kaderen in het Europese LIFE-natuurherstelproject DANAH om het heide-landschap van weleer op 12 Belgische militaire domeinen te herstellen. Om de zeldzame heide in Ursel opnieuw het daglicht te gunnen, worden de naaldbomen in de strook tussen de landings- en taxibaan op het militaire vliegveld gerooid. De oude beukendreven en alleenstaande of groepjes loofbomen blijven hierbij gespaard. Daarna wordt de organische toplaag van de bodem afgeschraapt (plaggen). Hierdoor krijgt de heidezaden in de bodem voldoende licht en ruimte om zich volop te ontwikkelen. Dit heideherstel schept meteen nieuwe kansen voor zeldzame planten zoals het hondsviooltje, heidekartelblad en de ronde zonnedauw en voor vlinders waaronder de kleine ijsvogel- en aardbeivlinder.
Met deze maatregel zorgt het ANB volgens de Europese Habitatrichtlijn voor de instandhouding en uitbreiding van het – zeker in Oost-Vlaanderen – zeldzame vegetatietype ‘Atlantische heide en heischrale graslanden’. Het beheer van de heide zal bestaan uit regelmatig maaien en het laten grazen van schapen.
De gerooide bomen te Ursel wordt gecompenseerd op het militaire domein te Brustem (Sint-Truiden). Naast dit heideherstel voor meer biodiversiteit, blijft bosuitbreiding in het Meetjesland een belangrijke doelstelling van het ANB.
Al sinds 1999 slaan de Vlaamse overheid en Defensie de handen in elkaar om werk te maken van natuurontwikkeling op de militaire domeinen. Deze samenwerking wordt verzilverd in het Europese LIFE-project DANAH (Defensie + Agentschap voor Natuur en Bos = Natuurherstel).
(bron artikel: Patrick Verheye, ANB, 2009)
Heideherstel op het militair domein
Patrick Verheye (Agentschap voor Natuur en Bos), Natuur en Landschap Meetjesland jaargang 15 nr. 2 (2008), verscheen in licht gewijzigde vorm
Een duurzame visie voor het gebied Drongengoed
Patrick Verheye (Agentschap voor Natuur en Bos), Natuur en Landschap Meetjesland jaargang 16 nr.2 (2009)
Wandelpaden aanwezig
Hond toegelaten aan de leiband
Eet- of drinkgelegenheid aanwezig
Rolstoel/buggy toegankelijk
Fietspaden aanwezig
Nergens in het Meetjesland is de invloed van de zee zo tastbaar aanwezig als in het Krekengebied. Vanaf de 12de eeuw drong de zee hier regelmatig binnen. Daarbij werden telkens nieuwe lagen marien en vruchtbare klei afgezet en werden geulen uitgeschuurd in het landschap. Het bewijs hiervan zie je nog altijd aan de talrijke kreken die meestal gevuld zijn met zilt (zout) water.
Vandaag is het krekengebied vooral een landbouwgebied. Er zijn echter ook nog heel wat waardevolle stukjes natuur.
In de rietlanden rond de kreken broeden typische vogels als rietzanger, blauwborst en bruine kiekendief. Veel van de graslanden zijn zilt en herbergen een typische fauna met zouttolerante plantensoorten als zeekraal, schorrezoutgras, zilte rus en zilte schijnspurrie. Vogels die in deze natte graslanden broeden zijn ondermeer grutto, tureluur, kluut en gele kwik. De kalkrijke dijken herbergen speciale plantensoorten als wilde marjolein, donderkruid, fijne ooievaarsbek, agrimonie en kattedoorn.
Er overwinteren duizenden kolganzen en grauwe ganzen in de polder, alsook honderden kleine zwanen en rietganzen. Slechtvalk, blauwe kiekendief en smelleken zijn typische overwinterende roofvogels.
Het grootste erkend natuurgebied binnen het Meetjeslands Krekengebied is het Leopoldkanaal. Het kanaal is niet enkel van belang als (ecologische) verbinding tussen de Asseneedse kreken en de kreken van Sint-Laureins. Het vormt tegelijk de hoofdslagader voor de afwatering binnen het gebied.
Het Meetjeslandse Krekengebied als volledig gebied is ongeveer 8.000 ha groot. Natuurpunt beheert er een aantal dijken en kreken, samen goed voor zo’n 180 ha.
Dijken in beheer bij Natuurpunt:
Kreken in beheer bij Natuurpunt:
Graslanden in beheer bij Natuurpunt:
Bossen in beheer bij Natuurpunt:
Het beheer van enkele reservaten werd mogelijk gemaakt door samenwerking met de gemeente Sint-Laureins, gemeente Assenede en Generale Vrije Polders.
Een stukje verre geschiedenis: De Meetjeslandse polders, een overwegend Romeins landschap met een likje zeevernis (poster verschenen in de reeks ‘Meetjeslandschap vroeger en nu’, 2016-2017)
Wandelpaden aanwezig
eet- of drinkgelegenheid aanwezig
Speelbos
Fietspaden aanwezig
Het Maldegemveld is onderdeel van het Drongengoedbos. De afwisseling van heide en open bos doet terugdenken aan het uitgestrekte 17de-eeuwse ‘woeste’ veld. Ooit waren hier bezembinders, houthakkers en klompenmakers actief. Lees het verhaal van de bezembinders.
De bodem is arm en zuur en bestaat uit zand en stugge klei. Daardoor is het hier dikwijls nat en moerassig. Mede dankzij het milde en vochtige zeeklimaat komen er bijzondere planten voor, zoals gaspeldoorn, gagel en tweenervige zegge. In de vochtige delen van het natuurgebied vind je zonnedauw, dopheide en veenmos terwijl op de drogere plekken struikheide en stekelbrem groeien.
Dit is het ideale leefgebied voor de levendbarende hagedis en zeldzame vlinders zoals de kleine ijsvogelvlinder en de aardbeivlinder. Typische vogels van het Maldegemveld zijn boompieper, boomleeuwerik en nachtzwaluw.
Het Maldegemveld is eigendom van Natuurpunt, dat ook zorgt voor het beheer. Het beheer bestaat ondermeer uit het omvormen van naaldbos naar inheems eiken-berkenbos en heide die door Galloway runderen worden begraasd. Hierdoor wordt dit uniek stuk natuur veilig gesteld voor de toekomst.
Lees meer over bosuitbreiding in het Maldegemveld (2014)
foto’s: Ludo Goossens
Wandelpaden aanwezig
Hond toegelaten aan de leiband
eet- of drinkgelegenheid aanwezig
Rolstoel/buggy toegankelijk
Speelbos
Ruiterpad aanwezig
Fietspaden aanwezig
De Lembeekse Bossen liggen op de stuifzandrug van Oedelem tot Stekene. We vinden er vooral aangeplant naaldhout. Na de tweede Wereldoorlog kwam er een herbebossing. Momenteel gebeurt een omvorming naar loofhout.
In de kruidlaag worden lokaal heiderelicten aangetroffen. Deze relicten duiden op de vroegere wastine die er aanwezig was: een complex van grasland, heide, struweel en bos. Op bepaalde plaatsen probeert men deze heiderelicten tot zijn recht te laten komen. Zo kan men hier en daar struikheide aantreffen, vooral op plaatsen waar onlangs bomen werden gekapt.
Een opvallende soort in het gebied is de rode bosmier, die je kan ontdekken door de mierenhopen op te sporen. En de sperwer maakt dankbaar gebruik van de brede lanen in het bos.
De Lembeekse Bossen zijn eigendom van de Vlaamse Maatschappij voor Watervoorziening en privé-personen en worden beheerd in samenwerking met privé-boseigenaars en het Agentschap voor Natuur en Bos.